"Cień i Kość" - Leigh Bardugo

Fałda Cienia jest wybrykiem natury. Stworzona dawno temu z pomocą potężnej magii, pokrywa mrokiem ogromny obszar; kryją się w niej krwiożercze stwory atakujące każdą żywą istotę, która odważy się zagłębić w jej ciemności. Alina Starkov, młoda żołnierka, wraz ze swoim oddziałem podejmuje próbę przekroczenia Fałdy. Kiedy grupa zostaje zaatakowana przez czające się w mroku potwory, Alina bezwiednie przywołuje drzemiącą w nią moc, by je odpędzić. Świadkiem tego są grishowie, czyli posługujący się magią, którzy zabierają ją na dwór króla, gdzie jako jedna z nich ma nauczyć się panować nad swoją mocą by pomóc w zniszczeniu Faldy Cienia.

Opowiem Wam historię. Kilka lat temu, snując się bez celu po Youtubie, zupełnym przypadkiem trafiłam na filmik o... książkach. To była dla mnie nowość. Zaciekawił mnie ten filmik i zaciekawiły polecane podobne i po nitce do kłębka odkryłam całą społeczność tak zwanych booktuberów. Wciągnęłam się i zapałałam sympatią do kilku osób o zbliżonych do moich gustach, obserwuję niektórych już od 3-4 lat. Po co Wam to mówię? Żeby wyjaśnić skąd u mnie Leigh Bardugo. W Polsce szerzej nieznana, na zachodzie jest jedną z najsłynniejszych pisarek. Każdy z booktuberów, których obserwuję, ma jej książki w swojej biblioteczce i mówi o nich bardzo ciepło. Właśnie dlatego postawiłam sobie za punkt honoru zapoznanie się z jej dziełami. I zaliczyłam falstart...

Staram się pamiętać, że "Cień i Kość", pierwszy tom cyklu "Grisha", miał być i jest w istocie typową młodzieżówką. Staram się pamiętać, że zarzucanie młodzieżówkom powielania schematu wybrańca jest równie bezsensowne, jak zarzucanie kryminałowi brutalnych morderstw czy romansowi skupienia na wątku romantycznym. To cechy właściwe swoim gatunkom, wszyscy wiemy na co się piszemy sięgając po określony typ literatury. Mam to wszystko cały czas w pamięci, ale obawiam się, że żadna ilość mojej dobrej woli nie sprawi, że nazwę tę książkę dobrą...

Proponuję przyglądnąć się bliżej bohaterom na początek. Moim zdecydowanie ulubionym bohaterem był Zmrocz, chociaż to miano jest tak kretyńskie, że aż mnie skręca, gdy muszę je napisać lub przeczytać. Jako jedyny był złożony, nieoczywisty, miał charakter i zachowywał się sensownie.  Co do Mala, przyjaciela Aliny, nie mam żadnych przemyśleń. Ani mnie gość grzeje, ani chłodzi. No i Alina... Żołnierka, która nie potrafi walczyć. Nienawidzi Zmrocza, ale dałaby mu nawet na mrowisku. Bezwolna, łatwowierna do bólu i niezbyt bystra. Oczywiście posiada niezwykłą moc, dzięki której może uratować świat, chociaż długo nie jest tego świadoma - typowy motyw. Tylko w przypadku innych tego typu bohaterek jak Triss z "Niezgodnej" czy Mare z "Czerwonej Królowej", wraz z tą mocą idzie jakaś wola, chęć zmiany istniejącego porządku rzeczy, próba porwania za sobą innych. W przypadku Aliny nie ma żadnej chęci. Do niczego.

Świat przedstawiony też kuleje. Jest (mniej więcej) wyjaśniona sprawa zdolności grishów, ale to wszystko. Dostajemy mapę świata, która nic nam nie mówi, bo bohaterowie przekraczają sobie granice jak chcą i kiedy chcą, kompletnie się nie przejmując, że podobno jest jakaś wojna. Nie wiemy z kim właściwie ta wojna i o co, nie mamy pojęcia o sytuacji politycznej tego świata. Podobno autorka mocno inspirowała się kulturą rosyjską, tylko z tej Rosji to mamy garstkę imion i tyle. Żadnych innych śladów kultury rosyjskiej w tej książce nie znalazłam, a jako Słowianka przecież nie powinnam mieć z tym trudności.

Co do samej akcji, nie mam zarzutów. Mogłabym jedynie poradzić, aby toczyła się nieco szybciej, bo chociaż nuda się w moją lekturę nie wkradła, to jednak też wydarzenia nie miały nawet szansy mnie porwać. Zarzuty mam pod adresem logiki/spójności/sensu tej opowieści. W połowie książki wciąż nie wiedziałam o co chodzi. No dobra, Alinka odkryła, że jest specjalna, więc wywieźli ją do pałacu gdzie marnuje czas włócząc się po ogrodach i ok, ale gdzie jest intryga? Wiele rzeczy z resztą nie miało tutaj sensu. Nie przytoczę dokładnie konkretnych przykładów, bo nikt nie lubi spojlerów, ale kiedy nieletni szczyl bez wysiłku osiąga to, czego osiągnąć latami nie potrafiła grupa specjalistów to coś jest nie halo. Albo kiedy ktoś nie potrafi przywołać mocy, bo nie spełnił koniecznego warunku, ale we własnej głowie odwróci kota ogonem i nagle pyk, ma moc. Jak???

Cóż, mimo wszystko nie jest aż tak źle, jak brzmi. Bo opowieść może nie porywa, ale jest całkiem ciekawa, a styl autorki dość przyjemny. Wiem, że po tej litanii narzekań to wydaje się mało, ale naprawdę przebrnięcie przez tę książkę nie sprawiło mi większego problemu i właściwie nawet przez głowę mi nie przeszło, że może powinnam odpuścić. To nie jest zła książka, naprawdę. Niestety nie jest też dobra. Jest solidnym przeciętniakiem i tyle. Pozostaje pytanie czy będę kontynuować tę serię. Z początku byłam pewna, że nie. Kompletnie nie interesowały mnie dalsze losy Aliny i Mala, w sumie dalej mnie nie interesują, ale chciałabym wiedzieć co ludzie widzą w "Grishy". Coraz mocniej skłaniam się ku wersji, że rozważę lekturę kolejnego tomu, jednak to raczej dalsza przyszłość. Czy Wam polecam? Nie wiem. Szczerze nie wiem.

Moja ocena: 6/10