Przedpremierowo: "Vox" - Christina Dalcher

Premiera: 27.02.2019

Fanatyzm religijny nigdy nie jest dobry. W USA do władzy doszło grono fanatyków, dla których kobieta sprowadza się do roli przedmiotu - powinna sprzątać, gotować i zajmować się dziećmi, ale nie pracować, czytać, korzystać z internetu ani wyrażać własnych opinii. Oczywiście w XXI wieku nikt się na to nie zgodzi, więc władze zamknęły kobietom usta - każda nosi na nadgarstku licznik, który pozwala na wypowiedzenie zaledwie 100 słów dziennie. To o wiele mniej mniej niż będzie liczył ten akapit. Za każde następne słowo kobieta jest karana coraz silniejszymi impulsami elektrycznymi. Jedną z takich kobiet jest była neurolingwistka, doktor Jean McClellan. Zakneblowana, uwięziona w domu, może tylko bezsilnie patrzeć jak jej córka wychowuje się bez słów. Wszystko zmienia się gdy brat prezydenta ulega wypadkowi i doznaje uszkodzenia mózgu, a Jean jest jedynym naukowcem, który był blisko odkrycia leku cofającego podobny uraz. W zamian za współpracę, Jean i jej córce zostają zdjęte liczniki. Teraz, odzyskawszy głos, kobieta może zacząć walkę.

Uwielbiam dystopie i nigdy się z tym nie kryłam. Podoba mi się jak mocno oddziałują na wyobraźnię, jak silne emocje budzą, jak przestrzegają przed kierunkiem, w jakim zmierza współczesny świat. Znakomitą większość dystopii można zaliczyć do całkiem realnych scenariuszy na przyszłość i choć wywołuje to uczucie niepokoju, to równocześnie głęboko mnie fascynuje. Dlatego dziś przedstawiam Wam dystopię, a co więcej, jedną z lepszych i bardziej realnych. A także, co wpisuje się w temat lutego, który okrzyknęłam miesiącem świetnych debiutów, kolejny z nich.

Zacznę jednak od przygany. Książka reklamowana jest jako "powieść epoki #metoo", co budzi mój głęboki niesmak. Ten powszechnie znany hashtag stworzony został do szerzenia świadomości o molestowaniu i uważam, że wykorzystywanie go do reklamowania powieści jest zwyczajnie niewłaściwe. Molestowanie to nie chwyt marketingowy - tym bardziej, że w książce nie ma wątku molestowania. To przez takie właśnie działania ten jakże potrzebny hashtag i cała towarzysząca mu akcja stają się powoli coraz większym pośmiewiskiem i tracą na znaczeniu. To jest złe i ja to potępiam.

Nikt nie rodzi się potworem. Każdy potwór powstaje stopniowo, kawałek po kawałku, jako sztuczne dzieło jakiegoś szaleńca, który niczym Frankenstein zawsze jest przekonany, że ma rację.

Teraz o książce. Wspomniałam już, że jest to debiut, a do tego naprawdę bardzo dobry. Gdybym nie wiedziała, że czytam pierwszą powieść autorki, nic w tekście nie naprowadziłoby mnie na ten wniosek. Pani Dalcher ma naprawdę dobry warsztat i potrafi prowadzić akcję - może nie do końca wychodzi jej przeskakiwanie pomiędzy tym, co się dzieje, a wspomnieniami, ale niejeden doświadczony autor również się na tym potyka. Nie mamy tu przefilozofowanych rozmyślań głównej bohaterki, jak miało to miejsce w "Opowieści Podręcznej" - tego porównania nie da się chyba uniknąć - i w ogóle mi tego nie brakowało. Niestety tak jak nie zapałałam specjalną sympatią do Fredy, nie stało się to również tym razem w przypadku Jean, ale mimo wszystko zarówno jednej, jak i drugiej gorąco kibicowałam.

Ta opowieść zdecydowanie wywołuje emocje. Musze się Wam przyznać, że zaczęłam ją czytać pewnego typowego wieczoru - siedziałam razem z moim chłopakiem na kanapie, na stole stały kubki z herbatą, on grał w Wiedźmina, ja czytałam. Po jakichś 30 stronach, gdy już trochę zagłębiłam się w akcję, mój luby o coś spytał. Nie pamiętam o co, ale pamiętam, że tylko pokiwałam głową z przedziwnym uczuciem, że nie powinnam, wręcz nie wolno mi mówić. Że coś jest nie tak uświadomiłam sobie dopiero gdy spytał czy wszystko w porządku, po tym jak na trzecie kolejne pytanie odpowiedziałam gestem. Nie przypominam sobie, żeby jakakolwiek inna powieść tak bardzo namieszała mi w głowie. I za to wielkie brawa i wielki szacunek.

Dla triumfu zła wystarczy tylko, aby dobrzy ludzie nic nie robili.

Jeśli chodzi o samą treść, to przyznaję, że z początku jest drętwo. Kiedy już zostaniemy wprowadzeni w temat, akcja zwalnia i właściwie przez kilkadziesiąt stron niewiele się dzieje. Mniej więcej od połowy książki znowu robi się ciekawie, a zakończenie to jazda bez trzymanki. Nie wszystko trzyma się w nim tak zwanej "kupy", ale jest akcja, jest napięcie, są "plot-twisty". Nie będę się czepiać. Opowieść naprawdę wciąga, a kiedy powoli intryga zaczyna układać się w logiczną całość, już nie sposób tej książki odłożyć.

"Vox" bez wątpienia porusza ważne tematy i zwraca uwagę na zagrożenia, jakie czyhają na wolność nie tylko kobiet, ale całego społeczeństwa. W dobie powszechnej inwigilacji i przy obecnym poziomie techniki kontrolowanie mas jest dziecinnie proste, a fanatyzm religijny to potężna i złowroga siła. To przesłanie dostajemy opakowane w naprawdę zgrabną opowieść, która nas nie tylko pouczy, ale wciągnie na długie godziny, a do tego okraszone porządnym warsztatem pisarskim. Niedociągnięcia tej książki w moim odczuciu bledną przy kiepskim pomyśle na marketingowe wykorzystanie #metoo, za które aż chciałoby się obniżyć ocenę. Pomijając ten fakt, uważam, że to to naprawdę dobra, dająca do myślenia powieść, którą polecam każdemu - ku przestrodze.

Moja ocena: 8/10

Za możliwość przeczytania książki dziękuję wydawnictwu Muza.